Özet
I. Dünya Savaşı sonrasında yıkılan Osmanlı Devleti’nin hüküm sürdüğü topraklar üzerinde yaklaşık kırk tane devlet kurulmuştur. Bunlardan ikisi tanesi Türkiye Cumhuriyeti ve Ürdün Krallığı olmuştur.1921 yılında İngiliz himayesi altında kurulan 1946 yılında da tamamıyla bağımsız bir hale gelen Haşimî Ürdün Emirliği ile Türkiye Cumhuriyeti arasında dostluk temelinde köklü ilişkiler bulunmaktadır. İki ülke arasındaki ilişkilerin önemli dayanaklarından ve referans noktalarından biri de gençlik yıllarını İstanbul’da geçirmiş olan Ürdün Emiri Abdullah’ın 1937 yılında gerçekleştirmiş olduğu Türkiye ziyaretidir. Gerek iki ülke arasındaki münasebetlerin gerekse Türkiye’nin Arap dünyası ile olan ilişkilerinin tarihi seyri açısından önemli bir gelişme olan bu ziyaret çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır.
Türkiye’yi ziyaret eden ilk Arap devlet lideri olan Ürdün Emiri Abdullah Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün misafiri olarak 30 Mayıs 1937 tarihinde Türkiye’ye gelmiş ve 8 Haziran 1937 tarihine kadar burada kalmıştır. İlk olarak İstanbul’da ardından da üç gün boyunca Ankara’da görüşme ve temaslarda bulunmuştur. Emir Abdullah bu kapsamda başta Cumhurbaşkanı M. Kemal ve Başbakan İsmet İnönü olmak üzere TBMM Başkanı Abdülhalik Renda ve Dışişleri Bakan v. Şükrü Saraçoğlu ile görüşmeler yapmıştır. 3 Haziran 1937 tarihinde Ankara’dan tekrar İstanbul’a dönen Emir Abdullah’ın bu tarihten sonraki programı gezi ağırlıklı olmuştur. İstanbul’un çeşitli tarihî ve turistik mekânlarını gezen ve incelemelerde bulunan Emir Abdullah 5 Haziran 1937 günü İstanbul’a gelen M. Kemal’in karşılanması törenine de katılmış ve söz konusu tarihte bir kez daha iki lider görüşme imkânı bulmuştur. Türkiye ziyaretinin son kısmında Yalova ve Bursa’ya da giden Emir Abdullah 8 Haziran günü akşam saatlerinde Türkiye’den ayrılarak ülkesine dönmek üzere yola çıkmıştır.
Ürdün liderinin bu ziyareti hem Türk basınında hem de yurtdışı basın organlarında konu edilmiş ve özellikle Türk basınında büyük bir ilgiyle takip edilmiştir. Dönemin gazeteleri Ürdün ve Emir Abdullah ile ilgili pek çok habere yer vermiş ve bu ziyareti Türk-Arap dostluğu için önemli bir adım olarak değerlendirmiştir. Keza İngiliz ve Alman basınında yer alan makalelerde de bu ziyaret, Osmanlı Devleti’nin dağılmasından sonraki süreçte Türk-Arap yakınlaşması adına mühim bir gelişme olarak görülmüştür.
Sonuç olarak 1937 yılında gerçekleşen bu ziyaret ile Türkiye ile Ürdün arasında günümüzde de devam eden dostluk ilişkisinin temelleri atılmış ve iki ülke liderleri bir araya gelerek barış ve işbirliği taraftarı politikalarını göstermişlerdir.
Anahtar Kelimeler: Türkiye Cumhuriyeti, Ürdün, Mustafa Kemal Atatürk, Emir Abdullah, Uluslararası İlişkiler.